به گزارش “ایران اقتصادی”، طی هشت ماهه نخست سال جاری وزارت جهاد کشاورزی تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی با کشورهای مختلف دنیا را از جمله کشورهای همسایه در دستور کار قرار داد، به طوری که اخیرا تفاهمنامه های برای صادرات محصولات کشاورزی به برخی کشورهای همسایه به امضا رسیده و ممنوعیت صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی ایران به این کشورها نیز با توسعه دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم برداشته شده است.
از طرف دیگر علاوه بر حمایت از خودکفایی در بسیاری از محصولات کشاورزی، با توجه به جنگ اوکراین و روسیه و ناامنی و بحران غذایی در سراسر جهان، دولت سیزدهم واردات کالاهای اساسی کشاورزی را در دستور کار قرار داد تا انبارها پر از این کالاها باشد.
به همین دلیل آمارها حاکی از آن است که در هفت ماهه نخست سال جاری میزان تجارت (صادرات و واردات) این محصولات با حمل و نقل بیش از 17 میلیون تن محصول کشاورزی و موادغذایی، به بیش از 14 میلیارد دلار رسیده است.
کاهش واردات به دلیل خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی
براساس آمار گمرک، در هشت ماهه نخست سال جاری 15 میلیون و 864 هزار و 351 تن و 616 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 11 میلیارد و 302 میلیون و 633 هزار و 873 دلار از طریق بنادر جنوبی و شمالی وارد کشور شده و محموله های این کشتی ها پس از تخلیه، بارگیری و به مراکز جمعیتی سراسر کشور ارسال شده اند.
این در حالی است که در هشت ماهه نخست سال گذشته 20 میلیون و 172 هزار و 332 تن و 195 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 10 میلیارد و 784 میلیون و 937 هزار و 758 دلار وارد کشور شده بود.
این امر نشان دهنده آن است که واردات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهش 21 درصدی و به لحاظ ارزشی با رشدی 5 درصدی روبه رو بوده است.
یکی از اصلی ترین دلایل کاهش واردات به لحاظ وزنی، به حمایت های بی سابقه دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی از خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خصوصا گندم از طریق حمایت های قیمتی (افزایش نرخ های خرید تضمینی) و حمایت های غیرقیمتی (کشت قراردادی، کاهش قیمت نهاده های تولید و…) برمی گردد، به طوری که دولت سیزدهم به دلیل تعیین غیرمنطقی قیمت خرید تضمینی گندم در سال گذشته توسط دولت دوازدهم، مجبور شد در سال گذشته بیش از 7 میلیون تن گندم به کشور وارد کند، ولی با تعیین منطقی قیمت گندم با نرخ 11 هزار و 500 تومان و افزایش 130 درصدی آن در نیمه نخست سال جاری، میزان تولید این محصول به 11.5 میلیون تن رسید و میزان خرید تضمینی 7 میلیون و 500 هزار تن گندم در سال جاری نسبت به سال گذشته، نشان دهنده آن است که از رشدی برابر با 3 میلیون تنی برخوردار بوده است.
از طرف دیگر باید به این نکته نیز اشاره کرد که با توجه به وقوع جنگ اوکراین و روسیه و افزایش افسارگسیخته قیمت کالاهای اساسی کشاورزی و مواد غذایی در سراسر جهان، به نظر می رسد دولت توانسته به خوبی این امر را مدیریت کند.
وضعیت صادرات محصولات کشاورزی
همچنین در این بازه زمانی 4 میلیون و 854 هزار و 691 تن و 709 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 2 میلیارد و 968 میلیون و 236 هزار و 962 دلار صادر شده و این در حالی است که در نیمه نخست سال گذشته 5 میلیون و 456 هزار و 795 تن و 290 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 3 میلیارد و 353 میلیون و 913 هزار و 829 دلار از کشور صادر شده بود.
این امر نشان دهنده آن است که صادرات محصولات کشاورزی هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی با کاهشی 11 درصدی روبه رو بوده است.
عوارض نیم درصدی؛ بلای جان صادرات
یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات در این بازه زمانی به وضع عوارض نیم درصدی صادرات محصولات کشاورزی توسط مجلس شورای اسلامی برمی گردد. براساس بخشنامه 14 فروردین 1400 گمرک، به منظور جبران صادرات آب مجازی از کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در بودجه 1401، اخذ نیم درصد از ارزش پایه صادراتی این محصولات به عنوان عوارض صادرات آب مجازی مصوب شده که توسط گمرک اخذ و به خزانه کل کشور واریز می شود.
این در حالی است که کارشناسان کشاورزی و بخش خصوصی مرتبط معتقدند عوارض نیم درصدی صادرات محصولات کشاورزی باید بر محصولات آب بری همچون هندوانه و خربزه و صیفی جات دیگر گرفته شود و محصولات دیگری که آب بسیار کمی را مصرف می کنند از آنها عوارض اخذ نشود.
همین امر طی نیمه نخست سال جاری سبب کاهش صادرات و ارزآوری زعفران و پسته شده و قاچاق این محصولات را بشدت افزایش داده، این در حالی است که بخش زیادی از ارزآوری سالانه محصولات کشاورزی از این دو محصول بود.
رفع تعهد ارزی صادر کنندگان محصولات مختلف کشاورزی نیز یکی دیگر از مهمترین دلایل کاهش صادرات محصولات کشاورزی توسط فعالین این بخش عنوان می شود.
مهم ترین کالاهای صادراتی و وارداتی طی هشت ماهه سال جاری
نهاده های دامی (شامل ذرت دامی، جو، کنجاله سویا و دانه سویا) به لحاظ ارزشی یک سوم و به لحاظ وزنی حدود نیمی از واردات محصولات کشاورزی در هشت ماهه نخست سال جاری را به خود اختصاص داده اند.
از طرف دیگر برنج و گندم و روغن خام، قند و شکر و جو از عمده ترین واردات محصولات کشاورزی در این بازه زمانی هستندکه عمده ترین مقاصد وارداتی نیز امارات و ترکیه بوده است.
این در حالی است که انواع سبزی و صیفی جات و محصولات جالیزی ازجمله هندوانه و گوجه فرنگی، محصولات شیلاتی، مرکبات، زعفران و پسته بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده اند که عمده ترین مقاصد صادراتی نیز کشورهای عراق، امارات و افغانستان بوده است.
تمام حقوق برای «ایران‌اقتصادی» محفوظ بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است