تلاش بی‌نتیجه آنکارا برای تبدیل شدن به هاب گازی

به گزارش “ایران اقتصادی”، رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، همین اواخر،دستور آغاز به کار بر روی ایده هاب گازی ترکیه را صادر کرده است.

ترکیه اکنون یکی از کشورهای واردکننده گاز از ایران بوده، به نحوی که طبق گزارش اداره آماراروپا (یورواستات)، ایران دردهمین ماه سال جاری میلادی ۶۷۱ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به ترکیه صادر کرد.

این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ، رشد ۷۰ درصدی داشته است. ایران در ماه اکتبر سال قبل ۳۹۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی به ترکیه صادر کرده بود.

کل واردات گاز طبیعی ترکیه در اکتبر امسال بالغ بر ۳۲۳۸ میلیون مترمکعب بوده که ۲۱ درصد از این رقم شامل گاز وارداتی ترکیه از ایران، بوده است.

برآورد می شودکه میزان تولید روزانه گاز طبیعی ترکیه برابر با۱.۵ درصد تقاضای داخلی این کشور است. روسیه هم حدود ۶۵ درصد گاز ترکیه را تأمین می‌کند.

به عبارت ساده تر، ترکیه در حال‌ حاضر تقریبا تمام ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز مورد نیاز مصرفی سالانه خود را از محل واردات تامین می‌کند.

تامین گاز ترکیه از روسیه به‌ وسیله خط لوله «بلو استریم» انجام می‌شود. بلواستریم خط لوله انتقال گاز طبیعی به طول ۱۲۱۳ کیلومتر بوده که از شهر ایزوبیلنی، در کشور روسیه آغاز می‌شود و پس از گذر از زیر دریای سیاه، در شهر آنکارا، کشور ترکیه پایان می‌یابد.

ظرفیت انتقال گاز طبیعی این خط لوله روزانه معادل ۴۵ میلیون مترمکعب است. فراموش نکنیم که ترکیه خردادماه سال گذشته از کشف یک میدان گازی جدید در دریای سیاه و افزایش میزان ذخایر گاز اکتشافی‌ ترکیه به ۵۴۰ میلیارد متر مکعب خبر داد و افزود: 135 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی دیگر در میدان گازی ساکاریا کشف شده که با این احتساب، میزان ذخایر گاز اکتشافی‌ ترکیه در دریای سیاه به 540 میلیارد متر مکعب افزایش پیدا کرده است.

رجب طیب اردوغان گفته که تولید روزانه در میدان ساکاریا در سال ۲۰۲۶ به ۴۰ میلیون متر مکعب اوج خواهد گرفت و زودتر از دستورالعمل سال ۲۰۲۷ است هر چندکه زمان آغاز تولید که برای سه ماهه نخست سال ۲۰۲۳ برنامه ریزی شده، بدون تغییر مانده است.

از قرار معلوم، ایده تبدیل شدن ترکیه به هاب گازی منطقه، چندان هم بی ارتباط با دیدار روسای جمهور ترکیه و روسیه نیست.

رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه مهرماه سال جاری و در بازگشت از آستانه قزاقستان، به دیدار خود با ولادیمیر پوتین اشاره داشته که در آن دو طرف،درباره تمامی مراحل امنیت پروژه هاب گازی و مواردی که نیاز به آن است و همچنین اقدامات مشترک، صحبت کرده اند.

رییس‌ جمهوری روسیه هم دراین دیدار با طرح ایده ایجاد یک “هاب گازی” در ترکیه گفته که ترکیه قابل اعتماد ترین مسیر انتقال گاز برای اروپا است و‌ مسکو می‌تواند ازاین طریق، صادرات به کشورهای اروپایی را ادامه داده و ترانزیت گاز خود به اروپا را از شبکه نورد استریم به سمت دریای سیاه و ترکیه منتقل کند.

به‌ تازگی، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، بر سر سقف ۶۰ دلاری قیمت هربشکه برای صادرات نفت خام روسیه که از طریق دریا حمل می‌شود، توافق کرده‌اند.

این توافق با نیت کاهش درآمدهای مسکو از محل صادرات نفت خام صورت گرفته است. توافق مذکور، تضمین خواهد کردکه سقف قیمت نفت روسیه حداقل ۵ درصد کمتر از قیمت بازار نفت خام تعیین شود، هرچند که این قیمت هر ۲ ماه یک بار بازنگری خواهد شد.

کشورهای گروه هفت، طبق این توافق، شرکت‌های کشتیرانی خود را از تسهیل حمل‌ونقل نفت روسیه در صورت فروش بالای سقف قیمت ۶۰ دلار در هر بشکه منع خواهند کرد.

به‌ عبارتی، نفت روسیه در صورتی اجازه خواهد یافت با نفتکش‌ کشورهای عضو، شرکت‌های بیمه، بیمه‌های اتکایی و مؤسسه‌های اعتباری گروه هفت و اتحادیه اروپا به کشورهای ثالث ارسال شود که محموله‌ها با سقف قیمت تعیین‌شده (۶۰ دلار برای هر بشکه) یا کمتر از آن خریداری شود.

ایده تبدیل ترکیه به هاب گازی درشرایطی مطرح شده که اتحادیه اروپا از روابط ترکیه و روسیه ابراز نگرانی کرده است.

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نامه ای به پارلمان اروپا نوشت: تعمیق روابط اقتصادی بین ترکیه و روسیه، مایه نگرانی عمیق است.

روابط ترکیه و روسیه که از قرن‌ها پیش با فراز و نشیب همراه بود، بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در مقاطع زمانی مختلفی با رقابت دو کشور به ویژه در آسیای میانه و منطقه قفقاز همراه بود.

این روابط با قدرت گرفتن حزب عدالت وتوسعه در طول ۲۰ سال گذشته به‌ویژه در دومین دوره ریاست جمهوری پوتین و شروع بحران سوریه، روبه افزایش بوده است.

ترکیه و روسیه در زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی و تجاری ارتباطات تنگاتنگی دارند. روسیه یکی از مهمترین مراکز صادرات محصولات کشاورزی ترکیه است.

ترکیه این کشور یکی از مهم ترین مبادی برای گردشگران روس محسوب می‌شود. فارغ از تمرکز بر نوع روابط ترکیه و روسیه اما تبدیل شدن ترکیه به هاب گازی تا چه میزان قابلیت اجرا دارد؟

دکتر جلال الدین هاشمی،کارشناس انرژی در گفتگو با روزنامه ایران اذعان داشته است که تبدیل شدن به هاب گازی، برای کشوری مثل ترکیه ، نیازمند رعایت یک ملزومات و لوازمی بوده که در حال حاضر این کشور فاقد شرایط لازم است.

وی، با بیان اینکه ترکیه برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه ، گازی برای صادرات ندارد و خود یک کشور وارد کننده گاز است، افزود که درعین حال،ترکیه درحال حاضر در بین بزرگان انرژی جهان هم جایگاهی ندارد.

به گفته هاشمی، این رفتار ترکیه برای اجرایی کردن ایده هاب گازی، بیشتر یک رفتار سیاسی از ناحیه این کشور بوده و قابلیت اجرا نخواهد داشت.

این کارشناس انرژی در اشاره به جایگاه بسیار مهم ایران در زمینه ذخایر نفت و گاز و موقعیت جغرافیایی ممتاز، نتیجه گیری کردکه ایران قابلیت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه را دارد در حالیکه ترکیه در قیاس با ایران به هیچ عنوان چنین موقعیتی ندارد.