به گزارش “ایران اقتصادی“، مجلس شورای اسلامی دوشنبه هفته جاری به بررسی ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور پرداخت و در جریان قرائت گزارش کمیسیون انرژی مجلس در این رابطه و همین طور اظهارات وزیر نفت اعداد و ارقام متعددی از نیاز صنعت گاز به سرمایه‌گذاری و میزان هدررفت سالانه انرژی در کشور عنوان شد؛ از نیاز 80 میلیارد دلاری صنعت گاز به سرمایه‌گذاری برای توسعه گرفته تا هدررفت 60 تا 80 میلیارد دلاری سالانه انرژی در کشور.
اما چرا یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی در جهان 3 سال است که با کسری بیش از 200 میلیون متر مکعبی گاز در برخی از روزهای سرد زمستان مواجه است؟
ایران، سومین تولید کننده گاز جهان
بررسی لیست تولیدکنندگان عمده گاز در جهان طی سال 2021 نشان میدهد که تولید گاز طبیعی ایران قابل توجه بوده و ایران سومین تولیدکننده گاز جهان است. اما با وجود این به دلیل حجم بالای مصرف در داخل کشور، مقدار صادرات ناچیز و در حدود 20 میلیارد مترمکعب است. یعنی تنها 7 درصد از تولید کل به صادرات اختصاص می‌‌یابد و مابقی تولیدگاز کشور در داخل می‌‌سوزد و ارزش افزوده چندانی ایجاد نمی‌کند.
در همین حال، کشورهایی که چندان فاصله‌ای از نظر تولید گاز با ایران ندارند و حتی گاز طبیعی کمتری تولید می‌‌کنند، سهم قابل توجهی از تجارت گاز جهان را به خود اختصاص می‌‌دهند. از سوی دیگر، کشورهایی که جمعیتی برابر با ایران و اقتصادی به مراتب صنعتی‌تر دارند، یک سوم ایران گاز و به طور کلی انرژی مصرف می‌‌کنند. مانند کشور همسایه غربی یعنی ترکیه که با جمعیتی برابر ایران در سال‌های اخیر یک سوم ایران انرژی مصرف کرده است. مشکل ایران کجاست که با این حجم از تولید گاز، 3 سال است که با تراز منفی تولید مواجه است؟
مصرف غیربهینه انرژی
اولین موردی که درخصوص ناترازی تولید و مصرف گاز می‌‌توان ذکر کرد، بحث مصرف غیربهینه انرژی در تمام بخش‌ها است. مصرف گاز در ایران با ۱۲ کشور ثروتمند اروپایی برابری می‌کند. اغلب مصرف کنندگان این کشورها، با توجه به قیمت بالای گاز تقاضای خود را بشدت کاهش داده‌اند اما با وجود این، اروپا امسال در پی بحران اوکراین و کاهش شدید واردات گاز روسیه، تصمیم گرفته است که 13 میلیارد مترمکعب در سال را فقط از محل کاهش مصرف بخش خانگی جبران کند. این در حالی است که کارشناسان معتقدند در ایران ظرفیت صرفه‌جویی 30 میلیارد مترمکعبی گاز وجود دارد و تنها باید در این زمینه سرمایه‌گذاری شود. البته نه تنها در بخش خانگی، بلکه در صنعت و نیروگاه‌ها نیز باید اصلاح مصرف رقم بخورد.
عقب‌ماندگی توسعه‌ای
بر اساس برنامه ششم توسعه اکنون نیاز گازی کشور یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب گاز شیرین است، ولی سرمایه‌گذاری در چند سال گذشته مطابق با این برنامه صورت نگرفته و تولید برابر کمتر از 850 میلیون متر مکعب در روز است. همین موضوع سبب شده که در زمینه عرضه و تولید نسبت به مصرف یک عقب‌ماندگی تجمعی رخ دهد.
چندی پیش، وزیر نفت در رابطه با جبران این عقب‌ماندگی در تولید گاز کشور به «ایران» گفت: «ما در تلاشیم تا این کاهش و کسری را با سرمایه‌گذاری‌های جدید در زمینه نگهداشت تولید فعلی، جمع‌آوری گازهای همراه و توسعه میادین با اولویت میادین مشترک جبران کنیم. اما این طرح‌ها باید پیش برود، پروژه‌ها شروع و انجام شود. زمانی که به بهره‌برداری رسید، این میزان کسری را که دولت سیزدهم به ارث برد، جبران خواهد شد.»
جواد اوجی، در مورد کسری تأمین گاز امسال نیز بیان کرد: «کمبود گاز در زمستان امسال نیز مانند سال گذشته به سبب عدم سرمایه‌گذاری در بخش تولید گاز طی سال‌های اخیر خواهیم داشت. اما به دنبال راه مدیریت این شرایط برای زمستان هستیم. امسال هم باید این کسری تولید گاز را مدیریت کنیم تا زمانی که طرح‌های این دولت به بهره‌برداری برسد.»
به گفته وزیر نفت، عقب ماندگی در سرمایه‌گذاری‌ها طی سال‌های اخیر تنها به توسعه صنعت گاز خلاصه نمی‌شود، بلکه در زمینه افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف گاز نیز اقدام جدی صورت نگرفته است و این مسأله نیز دغدغه سال‌های آتی خواهد بود.
زمستان امسال نیاز به صرفه‌جویی جدی است
همانند کشورهای دیگر، امسال ایران نیز به بهینه سازی مصرف گاز و برق و به بیانی دیگر صرفه‌جویی در مصرف نیاز دارد. از آنجایی که اولویت تأمین گاز در ایران با بخش خانگی است و این بخش حدود 80 درصد مصرف گاز را به خود اختصاص میدهد، کارشناسان بر این باورند که برای جلوگیری از هرگونه بحران، نیاز است که در زمستان امسال این بخش با صنعت گاز همراه شود که این همراهی می‌‌تواند در قالب قوانین و مقررات تشویقی و بازدارنده تعریف شود.
مانند سال گذشته که اصلاح تعرفه‌ها به سود کم مصرف‌ها معادل یک فاز پارس جنوبی از مصرف بخش خانگی کاست. علاوه بر مصرف بالای بخش غیرمولد خانگی در زمستان، راندمان پایین نیروگاه‌ها و تجهیزات مورد استفاده در صنعت نیز در این ناترازی نقش دارد که باید این روند با سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی اصلاح شود.
تمام حقوق برای «ایران‌اقتصادی» محفوظ بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است