یکشنبه؛ 07 خرداد 1402

تراز عملیاتی بودجه نشان دهنده میزان کسری بودجه است. به ساده‌ترین زبان «تراز عملیاتی بودجه» یعنی درآمدهای غیر نفتی منهای هزینه‌های جاری؛ یعنی خارج از فروش نفت و درآمدهای نفتی آیا دخل و خرج دولت‌ها همخوانی دارد یا نه؟

به گزارش “ایران اقتصادی“، اگر هزینه‌های جاری دولت بیش از درآمدهای غیر نفتی و یا پایدار آن (مالیات، درآمدهای گمرکی و…) باشد تراز عملیاتی منفی و اگر کمتر باشد تراز عملیاتی مثبت می‌شود.

البته کسری بودجه اعم از کسری تراز عملیاتی است. یعنی دولت ممکن است غیر از هزینه‌های جاری توان تامین هزینه طرح‌های عمرانی و بازپرداخت تعهدات خود در زمینه اوراق فروخته شده را هم نداشته باشد.

با این حال چنانچه از ارقام بودجه سال‌های (1392 تا 1400) مشخص است اصل کسری بودجه مربوط به همین هزینه‌های جاری است.

حال اگر درآمدهای نفتی به واسطه تحریم‌ها کاهش قابل توجهی پیدا کند و فروش سهام و اوراق نیز با محدودیت رو به رو باشد، چاپ پول می‌تواند یکی از راه‌های جبران کسری بودجه و کسری تراز عملیاتی باشد. در اصطلاح به این کار می‌گویند پولی کردن کسری بودجه که به معنای افزایش نقدینگی و رشد لجام گسیخته تورم است.

در نمودار و جدول زیر میزان درآمدها و هزینه‌های بودجه در دولت حسن روحانی آمده است. در همه سال‌های ریاست جمهوری وی هزینه‌ها بیشتر از درآمدها بوده و با کسری بودجه مواجه بوده است. این کسری در چهار سال دوم دولت حسن روحانی، به ویژه در سال‌های 1398، 1399 و 1400 بسیار شدید بوده است.

در سال 1398 کسری بودجه بیش از 113 هزار میلیارد تومان بود. سال بعد به بیش از 147 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. در سال 1400 دولت روحانی با افزایش سر سام آور هزینه‌ها میزان کسری بودجه را به بالای 319 هزار میلیارد تومان می‌رساند.

نکته فاجعه‌بار این قضیه این است که همزمان با این افزایش سرسام‌آور کسری بودجه درآمدهای نفتی نیز به شدت کاهش پیدا می‌کند و دولت گذشته به غیر از چاپ پول و کسری بودجه که منجر به تورم 60 درصدی شد راه دیگری در پیش نگرفت و کار دیگری انجام نداد.