به گزارش “ایران اقتصادی“، تأمین مسکن مردم براساس قانون، تکلیف دولت‌ها است و علاوه‌بر آن دولت‌ها ملزم شده‌اند از اقشار کم درآمد برای خانه‌دار شدن به روش‌های مختلف حمایت کنند. بنابراین در دهه‌های گذشته در کنار عرضه مسکن به بازار توسط سازندگان بخش خصوصی، مالکان یا انبوه‌سازان، واحدهای مسکونی با شرایط ویژه و متناسب به نیاز دهک‌های پایین جامعه ساخته شده است، هر چند این برنامه‌ها نتوانسته مسکن را برای تمامی اقشار نیازمند فراهم کند اما در هر دوره اجرای آن، مسکن بخشی از دهک‌های مورد حمایت را تأمین کرده است.
دولت سیزدهم نیز بنابر تکلیف قانونی ساخت مسکن حمایتی را در برنامه نهضت ملی مسکن گنجانده و بخشی از 4 میلیون واحد مسکونی در این برنامه، با حمایت‌های ویژه دولت، به منظور عرضه به خانوار کم‌درآمد ساخته می‌شود. اما نکته حائز اهمیت در تأمین مسکن نیازمندان، افزایش تعداد متقاضیان این نوع مسکن به خاطر اهمال دولت قبل در اجرای قانون است. دولت قبل برنامه‌ای برای ساخت مسکن حمایتی نداشت و از زمان شروع به کار در سال 92 تا سال 97 عملاً اقشار محروم از برنامه ساخت‌وساز حذف شدند و دولت وقت تأمین و عرضه مسکن را به بازار سپرد. در سال 97 ساخت 520 هزار مسکن حمایتی در طرح «اقدام ملی مسکن» برنامه‌ریزی شد اما واحدی تحویل داده نشد. گزارش دیوان محاسبات کشور از پروژه‌های طرح اقدام ملی حاکی از آن است که پیشرفت آن در 18 استان زیر 10 درصد، 2 استان 10 درصد و 3 استان زیر 15 درصد بوده است. براساس گزارش دیوان محاسبات طرح ملی مسکن از زمان شروع (سال 1398) تا پایان تیرماه 1400 «در برخی از استان‌ها به‌دلیل ادغام طرح مسکن مهر و انتقال واحدهای آماده یا با پیشرفت بالا به طرح ملی مسکن، درصد پیشرفت بالایی قید شده است ولی در عمل طرح اقدام ملی مسکن در این استان‌ها هم به تنهایی پیشرفت چندانی نداشته است.»
گزارش وزارت راه و شهرسازی نیز از عملکرد بخش مسکن در سال‌های اخیر نیز نشان می‌دهد در پایان دولت قبل «طرح اقدام ملی مسکن دارای پیشرفت فیزیکی 10 درصدی بود.» این پروژه‌ها با روی کار آمدن دولت سیزدهم در پروژه‌های نهضت ملی مسکن ادغام شده است. آمار ساخت‌وساز در دولت یازدهم و دوازدهم معادل ۴ میلیون و ۶۱۲ هزار واحد است که از این تعداد یک میلیون و ۳۲۴ هزار مسکن مهر باقیمانده از قبل بوده که تکمیل شده و ۲ میلیون و ۷۶۷ هزار واحد نیز توسط بخش خصوصی اجرا شده است. 520 هزار واحد هم به‌عنوان واحد حمایتی از سال 97 شروع شده که عملاً ساخته نشده و در برنامه نهضت ملی مسکن ادغام شده است. به این ترتیب در دولت قبل، عملاً برنامه‌ای برای ساخت و تولید مسکن طراحی نشد و واحدهای عرضه‌شده نیز مربوط به مسکن مهر و بخش خصوصی است.
در دولت روحانی دو طرح نوسازی بافت فرسوده و مسکن ملی مطرح شد که آمارها نشان می‌دهند که ساخت‌وسازی در این دو طرح انجام نگرفته است. تعداد پروانه صادر شده برای نوسازی در بافت فرسوده از 5700 فقره در پایان دولت دهم به 1350 فقره در پایان دولت روحانی رسیده که کاهش بیش از 70 درصدی را نشان می‌دهد.این در حالی است که وزیر اسبق راه و شهرسازی بر نوسازی تأکید داشت و آن را تا سال 97 تنها برنامه دولت در بخش مسکن عنوان می‌کرد اما آمار نشان می‌دهد با اینکه تأکید دولت قبل بر نوسازی بود اما عملاً واحدهای نوسازی شده ناچیز است.
رونق دوباره ساخت مسکن حمایتی
دولت سیزدهم برای افزایش تولید و عرضه مسکن در اجرای طرح نهضت ملی مسکن ساخت 4 میلیون مسکن را در دستور کار دارد که بخشی از آن به 3 دهک پایین تعلق دارد. دولت برای تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و حمایت از این اقشار پرداخت یارانه سود تسهیلات را در نظر گرفته است که با تأمین این منابع اقساط تسهیلات در نرخ‌های سود متفاوت برای دهک‌های متفاوت درآمدی خواهد بود.
بنا بر آمار وزارت راه و شهرسازی، در یک سال نخست اجرای طرح، اراضی یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در داخل محدوده شهرها تأمین شده است. همچنین عملیات اجرایی بیش از یک میلیون واحد مسکونی در مناطق شهری و روستایی و بافت فرسوده آغاز شده است.
دولت طی یک سال علاوه‌بر تأمین اراضی، ثبت‌نام از متقاضیان مسکن و پالایش آنها بخشی از واحدهایی طرح نهضت ملی مسکن را نیز آغاز کرده است.
براساس گزارش وزارت راه و شهرسازی، دولت سیزدهم برای افزایش تولید و عرضه مسکن در اجرای طرح نهضت ملی مسکن در یک سال نخست، اراضی یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی را در داخل محدوده شهرها تأمین کرده است.
همچنین شناسایی اراضی به استعداد یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در حریم شهرها نیز در حال بررسی است که این تعداد اراضی نیز در حال مطالعه برای الحاق به محدوده شهرها برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن قرار دارد.
با تصویب قانون جهش تولید مسکن و ابلاغ آن توسط رئیس دولت، وزارت راه و شهرسازی با راه‌اندازی سامانه ثمن (سامانه طرح نهضت ملی مسکن) ثبت‌نام از متقاضیان را آغاز کرد که بر همین اساس، بیش از ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار متقاضی در طرح نهضت ملی مسکن در سراسر کشور موفق به ثبت‌نام در سامانه شدند. براساس اعلام معاونت مسکن و ساختمان، عملیات اجرایی بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در قالب برنامه‌های تأمین مسکن برای متقاضیان ثبت‌نام شده مناطق شهری، نوسازی بافت فرسوده شهری، نوسازی مسکن روستایی و پرداخت تسهیلات ساخت مسکن به خودمالکان آغاز شده است.
خلاصه عملکرد ثبت‌نام متقاضیان و پروژه‌های شروع شده نشان می‌دهد بیش از ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار متقاضی در طرح نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کردند. از این تعداد متقاضی ثبت‌نام شده، متقاضیان واجد شرایط اولیه یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر هستند. اراضی تأمین شده با کاربری مسکونی در اجرای طرح نهضت ملی مسکن معادل یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد است. همچنین تعداد پروژه‌های شروع شده در مناطق شهری و روستایی معادل ۸۱۳ هزار واحد است که به تفکیک در مناطق شهری تعداد پروژه‌های شروع شده ۶۳۰ هزار واحد و پروژه‌های شروع شده در مناطق روستایی ۱۸۳ هزار واحد است.
تعداد پروژه‌های کلنگ‌زنی شده در مناطق شهری نیز معادل ۴۲۹ هزار واحد و تعداد پروژه‌های بافت فرسوده شهری نیز معادل ۵۳ هزار واحد و تعداد پروژه‌ها برای ارائه تسهیلات خودمالکی نیز ۳۵۰ هزار واحد گزارش شده است.
تجربه ساخت و ساز مسکن انبوه و همچنین طرح جدی دولت برای ساخت یک میلیون مسکن، تأمین زمین، تأمین منابع و سرعت ساخت‌وساز است. بعد از تأمین زمین، تسهیلات مهم‌ترین علت کندی روند ساخت است. با اینکه تمام بانک‌ها براساس قانون، به پرداخت 20 درصد تسهیلات به نهضت ملی مسکن مکلف هستند اما از قانون سرباز می‌زنند و عملاً تأمین مالی این طرح بزرگ مسکنی دولت، معطل پرداخت تسهیلات ساخت از سوی بانک مانده است. پروژه‌های نهضت ملی در برخی شهرها مانند پرند، قم، کرمان، یزد به مرحله تحویل رسیده است که نشان می‌دهد در صورت برنامه‌ریزی و تأمین منابع، واحدها بموقع ساخته و به مردم واگذار می‌شود.
تمام حقوق برای «ایران‌اقتصادی» محفوظ بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است