«وحید شقاقی» تحلیلگر اقتصادی با بیان اینکه ریشه تورم در کشور ما سابقه 50 ساله دارد و باید این تورم به صورت ریشه ای و در بلندمدت رفع شود، به «ایران اقتصادی» گفت: در بلندمت میانگین تورم در کشور 20 درصد بوده است. رقم تورم در سال 95 به میزان 9.5 درصد (تورم نهفته) بود که از سال 97 به بعد و با آغاز دور دوم تحریم ها، نرخ تورم روند افزایشی به خود گرفت و در 4 سال اخیر این رقم به 40 درصد رسیده، اما با اقدام های دولت سیزدهم روند کاهشی داشته است.
ناترازی سه قلو
به گزارش «ایران اقتصادی» شقاقی ریشه های تورم را سه عامل مهم ناترازی سه قلو یا سه گانه که شامل ناترازی بودجه، ناترازی بانکی و ناترازی تجاری است، عنوان کرد و افزود: کشور ما برخلاف دنیا که بیشتر با دو مورد ناترازی یعنی ناترازی بودجه ای و تجاری (ناترازی دوقلو) روبروست سال هاست با ناترازی سه قلو که ناشی از ساختار معیوب در این حوزه هاست، دست و پنجه نرم می کند و تورم افزایشی در کشور را موجب شده است. از آنجایی که انتظارات تورمی به صورت نهفته و خاموش در کشور وجود دارد، هر زمانی که تکانه هایی با اتفاقات مختلف مانند تحریم و … به کشور وارد می شود، موتور تورم روشن شده و شعله ور می شود. (دقیقا مانند کاه که در انباری به سبب ناترازی سه قلو یا سه گانه روی هم جمع و فشرده می شود و با یک تکانه مانند جرفه شعله ور می شود و اگر تکانه ای رخ ندهد، همچنان به علت ناترازی ها (کاه ها) روی هم انباشته می شود و منتظر تکانه دیگری می ماند).
این اقتصاددان راه مهار تورم را اجرای دستور رهبر معظم انقلاب مبنی بر اصلاح نظام بودجه که در دوره ریاست لاریجانی بر مجلس ابلاغ شد، عنوان و بیان کرد: طبق این نظام باید درامدهای دولت افزایش یافته و هزینه ها ساماندهی و مدیریت شود و تحولی در نظام های درامدی دولت بر اساس نظام تحول مالیاتی صورت گرفته و هزینه ها منطقی و مدیریتی شده به نحوی که انضباط بودجه ای حاکم شود تا کسری بودجه رفع شود، کاری که دولت سیزدهم در این راستا گام های رو به جلویی را برداشته است.
بنگاهداری بانک‌ها ممنوع
وی به ناترازی بانکی که یکی از ناترازی های سه قلو یا سه گانه در کشور است، اشاره کرد و گفت: از آنجایی که نظام بانکی برخلاف دنیا به بنگاهداری و شرکت داری که تخصصی هم در این کار ندارند، مشغول است و با این اقدام بانک ها 50 درصد دارایی هایشان بلوکه شده، این در حالی است که وظیفه بانک ها بنگاه داری و یا شرکت داری نیست و در این مسیر با ماموریت اشتباهی که در پیش گرفته اند هم نمی توانند به این بخش هم برسند و نیاز به سرمایه گذاری دارند؛ بنابراین دست به خلق پول و ایجاد نقدینگی در کشور زده و به تورم در کشور دامن می زند.
افزایش تولید و صادرات غیرنفتی
این تحلیلگر اقتصادی درباره بخش سوم تورم در کشور که همانا ناترازی تجاری است، تاکید کرد: این ناترازی نیز ناشی از نفت است. وقتی فروش نفت امکانپذیر است که مشکلی نیست و اثرات تورمی خود را نشان نمی دهد، اما به محض اینکه در صادرات نفتی مشکلی پیش می اید و درامد نفتی کاهش می یابد، بحث تورمی هم بروز می کند. وقتی درامد نفتی کاهش یابد ارز در کشور کمیاب شده و به ناترازی ارزی منجر می شود و در پی ایجاد این مشکل نیز نرخ ارز و به دنبال ان قیمت کالاها افزایش می یابد.
شقاقی در ادامه یادآور شد: از انجایی که دولت سیزدهم هم وامدار ساختار معیوب گذشته در ناترازی سه قلو است و کماکان تحریم های ظالمانه علیه کشور ما ادامه دارد؛ بنابراین با وجود کاهش نرخ تورم، همچنان این معضل در کشور وجود دارد.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم گام های رو به جلویی را برای کاهش بیشتر تورم برداشته است، افزود: از آنجایی که دولت بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی را توجیه کرده است، بنگاه داری در بانک ها را محدود شده و اجازه ارائه تسهیلات تکمیلی را به بانک ها نداده و از سوی دیگر تلاش کرده تا در نظام بانکی شفافیت ایجاد کند؛ بنابراین اگر این روند ادامه یابد می تواند ناترازی بانک ها را کنترل کند.
این اقتصاددان درباره بحث حل ناترازی تجاری نیز گفت: دولت گام هایی را در مسیر صادرات غیرنفتی برداشته تا از اتکا به فروش نفت کم کند، از سوی دیگر در حال افزایش شرکای تجاری خود و ایجاد تنوع در حوزه صادرات غیرنفتی است تا این بخش را تقویت کند اما در این میان باید برای افزایش صادرات غیرنفتی به بخش تولید هم رسیدگی کرده و سرمایه گذاری را افزایش دهد، چرا که در حوزه تولید مشکلات زیادی وجود دارد. از سوی دیگر بخش تجارت خارجی در راهبردهای خود خطا دارد و تصمیم های غلطی می گیرد و باید انها را اصلاح کند تا در بخش شرکا شرایط منطقی شود.
رفع ناترازی بودجه
شقاقی به رفع ناترازی بودجه نیز اشاره کرد و افزود: از دولت سیزدهم انتظار می رفت تا در بودجه 1401 انضباط بودجه ای را برای حل ناترازی آن رعایت کند ولی این توقع براورده نشد، از این رو امیدواریم در بودجه سال 1402 انضباط بودجه ای رعایت شود هرچند وزارت اقتصاد و دارایی با اتصال سامانه های فروشگاهی به مالیات، تفکیک حساب شخصی از تجاری هم راه فرار مالیاتی را بسته و باعث شده بر بحث مالیات کنترل بیشتری صورت بگیرد و بودجه سال های آینده تامین شود. ولی باید انضباط را بودجه را بیشتر کند، چرا که دولت با چالش هایی مانند صندوق بازنشستگی هم روبرو است و این به بودجه فشار مضاعف خواهد آورد و هزینه های زیادی را به بودجه دولت تحمیل خواهد کرد و از این رو نیاز به اصلاح بودجه بیش از پیش احساس می شود.
وی یاداور شد: این اصلاح ها باید در بلندمدت عملیاتی شود و زمانبر است؛ بنابراین اگر این ناترازی سه قلو و یا سه گانه مهار شود دولت می تواند با اصلاح ساحتار معیوب در این سه بخش (حتی اگر با اعتراضاتی به خصوص از سوی رانت بگیران مواجه شود) تورم 50 ساله در کشور را به صورت ریشه ای مهار کند و از میزان ناترازی ها در هر سه بخش ( که در مثال از آن به عنوان کاه در انبار یاد شده) بکاهد تا با هر تکانه ای تورم در کشور شعله ور نشود.
تمام حقوق برای «ایران‌اقتصادی» محفوظ بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است